Chuyện kể rằng nàng Tiên Gạo và nàng Tiên Ngô đi gieo hạt nơi hạ giới,
mày trấu, mày ngô chẳng biết làm gì bèn đổ vào khe núi. Cây ngô, cây lúa
lớn lên cho hạt. Người người lấy hạt về ăn. Khi ngô hạt lúa trong nhà
đã cạn mà vụ sau vẫn chưa tới, cái đói về u ám bản làng, chiều đã buông
dài nơi rừng cây mà vẫn chưa thấy ai nhóm bếp. Một hôm mọi người họp
nhau lại rồi chia đi khắp núi rừng để tìm cái ăn. Nhiều ngày trôi
qua,nhiều nơi đã đến, nhiều hang cùng góc núi đã lục tìm mà vẫn chưa
thấy gì có thể làm no cái bụng. Một hôm, thoảng bay trong gió mùi hương
là lạ, từ trước đến giờ chưa ai được ngửi. Mọi người cùng tìm đến khe
núi,và ai nấy đều ngỡ ngàng, một rừng hoa li ti trải dài suốt từ núi
bênnày sang núi bên kia, nhìn kỹ mới thấy những cái lá có hình tam giác
ẩn nấp khá kín ở dưới hoa. Khi kết hạt mọi người đem về ăn thử thấy
ngonkhông kém gì ngô và gạo. Cái bụng đã ngủ yên không lóc óc đòi ăn
nữa. Khói bếp lại bay lên mỗi chiều. Vì là họ nhà lúa, được nảy lên từ
mày lúa, mày ngô, nên gọi là mạch, lá có hình tam giác, và thế là nó có
tên “tam giác mạch”.
HoaTam giác mạch bắt đầu nở vào cuối Thu nhưng đến ngoài Tết vẫn có thể
bắt gặp những đồng hoa tam giác mạch nở muộn đâu đó trên cao nguyên.
